Trong gần 4 tuần, với tinh thần khẩn trương, các đại biểu Quốc hội đã tích cực thảo luận, góp ý để thông qua các luật cũng như triển khai các Nghị quyết của Đảng nhanh chóng đi vào cuộc sống.

Đợt 1, Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV đã kết thúc vào chiều nay (29/5) với nhiều dấu ấn nổi bật. Mặc dù khối lượng công việc khổng lồ, cùng nhiều nội dung đặc biệt quan trọng trên tất cả các lĩnh vực: lập hiến-lập pháp, giám sát tối cao và quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước, song với sự tập trung cao độ, nỗ lực và dành ưu tiên cao nhất, toàn bộ các nội dung đã hoàn thành một cách đầy đủ và chính xác.

Xây dựng chính quyền gần dân, sát dân

Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khoá XV tiến hành theo 02 đợt: Đợt 1, từ ngày 05/5 đến hết ngày 28/5 và đợt 2 từ ngày 11/6 đến hết ngày 27/6. Điểm nổi bật là Quốc hội xem xét việc sửa đổi Hiến pháp ngay từ những ngày đầu kỳ họp nhằm thực hiện cuộc cách mạng cải cách hệ thống bộ máy hành chính nhà nước hiệu năng-hiệu lực-hiệu quả.

Chia sẻ bên hành lang Quốc hội, đại biểu Trần Khánh Thu (đoàn Thái Bình) nhấn mạnh, kỳ họp thứ 9 là một kỳ họp rất là đặc biệt, bởi không chỉ về thời gian dài nhất trong tất cả các kỳ họp của khóa XV đến giờ, mà nội dung công việc rất lớn, phục vụ cho việc xây dựng pháp luật, thể chế các chủ trương, nghị quyết của Đảng vào các chính sách xây dựng pháp luật.

"Ở kỳ này, nội dung ý nghĩa nhất đấy là thể chế chủ trương đường lối của Đảng-một bước đi hết sức quan trọng trong việc thay đổi cơ chế và công tác lập pháp, trong đó nhiệm vụ chính là công tác xây dựng và điều chỉnh, sửa đổi một số điều của hiến pháp để phù hợp với chương trình đề ra," đại biểu Trần Khánh Thu nói.

Nhấn mạnh ý nghĩa của kỳ họp thứ 9, đại biểu Nguyễn Tạo (đoàn Lâm Đồng) cho rằng những vấn đề mà Quốc hội bàn và thảo luận tại Kỳ họp này sẽ giúp cơ chế, chính sách pháp luật thời gian tới tiếp tục được hoàn thiện, tháo gỡ những khó khăn và tạo ra một bộ máy thực sự tinh gọn, hiệu lực và hiệu quả.

Còn về nội dung đề nghị sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013, đại biểu Nguyễn Tâm Hùng cho rằng việc sửa đổi, bổ sung lần này tập trung vào 2 nhóm nội dung trọng yếu là đúng và trúng vào các nút thắt thể chế. Cụ thể là, tái định hình mô hình tổ chức chính quyền địa phương, giảm tầng lớp trung gian để thực hiện có hiệu quả mô hình chính quyền hành động nhanh, linh hoạt, tập trung và trách nhiệm.

Cùng với đó, việc sửa đổi nhằm củng cố vai trò của Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị xã hội không chỉ là cầu nối giữa Đảng, Nhà nước với Nhân dân mà phải là chủ thể có quyền năng giám sát thực chất, phản biện chính sách, tham gia thiết kế chính sách công, điều mà Hiến pháp hiện hành đã quy định rất rõ. Tạo cơ sở hiến định cho việc sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh, cấp xã, vấn đề chưa có tiền lệ nhưng đang đặt ra cấp bách, cần được Hiến pháp quy định trong thời điểm hiện nay.

Có thể thấy, những vấn đề cấp bách phục vụ cuộc cách mạng tinh gọn bộ máy đã được thông qua tại đợt 1, Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV, cũng là những vấn đề mang tính toàn diện nhằm giải quyết hàng loạt các vấn đề về thể chế và tinh gọn bộ máy.

Đại biểu Quốc hội Tô Văn Tám (đoàn Kon Tum) nhấn mạnh, chủ trương của Đảng rất rõ là xây dựng chính quyền 2 cấp gồm cấp tỉnh (tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương) và cấp cơ sở (xã, phường và đặc khu đối với hải đảo).

“Chủ trương này không làm giảm vai trò quản lý nhà nước, quản trị xã hội mà tạo cơ sở để tinh giản tổ chức, tối ưu hóa nguồn lực, xóa bỏ tầng nấc trung gian, xây dựng chính quyền gần dân, sát dân, giải quyết kịp thời các yêu cầu chính đáng của nhân dân. Việc thể chế chủ trương này của Đảng trong Hiến pháp có ý nghĩa lý luận và thực tiễn rất lớn."

Trong khi đó, đại biểu Nguyễn Thị Sửu, Phó Trưởng đoàn chuyên trách đoàn Đại biểu Quốc hội Thành phố Huế đánh giá cao về chất lượng kỳ họp lần này, trong đó từ sắp xếp các dự án luật, nghị quyết đến thời gian cho thảo luận tổ và tại hội trường đều thể hiện tính khoa học, logic.

"Những nội dung dự án luật, nghị quyết, lấy ý kiến thảo luận và thông qua trong đợt 1 là để chuẩn bị cho việc sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy, cũng như chuẩn bị cho những sự kiện trọng đại mà phải hoàn thành trước mốc 30/6, để 6 tháng còn lại có thời gian, đủ điều kiện triển khai thực hiện, do vậy giữa việc xây dựng pháp luật và thực thi pháp luật phần nào đấy đã chứng minh được sự hài hòa, hợp lý," đại biểu Nguyễn Thị Sửu nói.

Đi sâu vào công tác lập hiến, lập pháp, theo nữ đại biểu đoàn thành phố Huế, sự điều chỉnh trong đợt này cũng gắn bó chặt chẽ với việc sắp xếp, tinh gọn bộ máy tổ chức, gắn với việc kết thúc hoạt động đơn vị hành chính cấp huyện và sắp xếp lại quy mô địa giới hành chính cấp xã, thu gọn địa giới hành chính cấp tỉnh một cách phù hợp.

Hơn nữa, trên tinh thần “vừa chạy, vừa xếp hàng” nhưng có trật tự, cẩn trọng, nữ đại biểu cho rằng sau khi tiếp nhận ý kiến của các đại biểu Quốc hội trong phiên thảo luận hay phản ánh của người dân trên báo chí, truyền thông… cơ quan soạn thảo, các bộ ngành được Chính phủ ủy quyền đã có sự điều chỉnh kịp thời, cũng như nghiên cứu chuyên tâm để chọn lọc, bổ sung, sửa đổi vào các điều khoản của luật và nghị quyết sao cho thực chất, thực thi được qua đó tránh tình trạng có thêm các văn bản hướng dẫn không cần thiết.

Điều này cũng được Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nêu rõ, Kỳ họp thứ 9 có ý nghĩa đặc biệt quan trọng nhằm thể chế hóa kịp thời các chủ trương, kết luận của Trung ương Đảng, nhất là các nội dung vừa được thông qua tại Hội nghị Trung ương 11.

Theo đó, trọng tâm là việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp và các luật phục vụ cho việc sắp xếp tinh gọn tổ chức bộ máy, sắp xếp đơn vị hành chính, tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp; tháo gỡ triệt để những rào cản, khó khăn, vướng mắc về thể chế để tạo hành lang pháp lý, tạo nền tảng cho phát triển, khơi thông các điểm nghẽn, đẩy mạnh phân cấp, phân quyền gắn với tinh gọn bộ máy, kiến tạo không gian phát triển mới cho các địa phương.

Tạo động lực để Việt Nam tăng tốc phát triển

Ngay tại đợt 1, Kỳ họp thứ 9, Quốc hội đã biểu quyết thông qua Nghị quyết về một số cơ chế, chính sách đặc biệt phát triển kinh tế tư nhân. Theo đó, tại Nghị quyết số 198/2025/QH15 đã quy định nhiều cơ chế, chính sách đặc biệt về cải thiện môi trường kinh doanh; hỗ trợ tiếp cận đất đai, mặt bằng sản xuất kinh doanh, thuê nhà, đất là tài sản công; hỗ trợ tài chính, tín dụng và mua sắm công; hỗ trợ khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và đào tạo nhân lực; hỗ trợ hình thành doanh nghiệp vừa và lớn, doanh nghiệp tiên phong...

Với việc thể chế Nghị quyết 68, nghị quyết 57, nghị quyết 59 và nghị quyết 66 của Đảng, theo đại biểu Trần Hoàng Ngân (đoàn Thành phố Hồ Chí Minh), các nghị quyết này sẽ tạo thành “bộ tứ chiến lược” cho sự phát triển của đất nước, thể hiện sự đổi mới về tư duy và nhận thức và là một Nghị quyết rất trí tuệ.

Cụ thể là Nghị quyết 57 về khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số; Nghị quyết 59 về nâng cao hiệu quả hội nhập quốc tế; Nghị quyết 66 về đổi mới công tác xây dựng và thực thi pháp luật và Nghị quyết 68 về phát triển kinh tế tư nhân-Bốn nghị quyết này liên kết chặt chẽ, bổ trợ lẫn nhau giúp Việt Nam có đủ điều kiện và động lực để tăng tốc, cất cánh.

“Trong từng nghị quyết có những quy định và định hướng rất cụ thể, từ đó giúp Quốc hội thể chế hóa chủ trương của Đảng bằng các luật đang được soạn thảo hiện nay cũng như bằng các nghị quyết hết sức cụ thể đã được đại biểu Quốc hội “bấm nút” thông qua với tỷ lệ đồng thuận cao, để chúng ta có thể xem xét cặn kẽ hơn, để Việt Nam có thể “cất cánh” và tăng tốc, sớm trở thành quốc gia phát triển có thu nhập cao, đây là mong muốn, khát vọng của cả dân tộc,” đại biểu Trần Hoàng Ngân nói.

Còn theo đại biểu Trịnh Thị Tú Anh (đoàn Lâm Đồng), trải qua gần 4 tuần khẩn trương, sôi động, tích cực và hiệu quả, Quốc hội đã hoàn thành chương trình của đợt 1, Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV theo kế hoạch đặt ra, trong đó có những quyết sách hết sức quan trọng, thực hiện bộ tứ nghị quyết chiến lược của Đảng đặt ra nhằm kịp thời thể chế hóa Nghị quyết 57, Nghị quyết 59, Nghị quyết 66 và Nghị quyết 68.

“Với tinh thần sôi động và tích cực đó, các đại biểu đã tích cực thảo luận, góp ý để thông qua những luật và triển khai các Nghị quyết của Đảng nhanh chóng đi vào cuộc sống,” đại biểu nói.

Dẫn chứng các Nghị quyết để thực hiện Nghị quyết 66 của Bộ Chính trị về cải cách, đổi mới thể chế; Nghị quyết để thực hiện Nghị quyết 68 để thực hiện kinh tế tư nhân… theo nữ đại biểu, các Nghị quyết của Quốc hội đã “cởi trói” rất nhiều và phục vụ cho sự phát triển kinh tế-xã hội, bởi trong các hoạt động thì thể chế là công tác rất quan trọng hiện nay.

Hơn nữa, vấn đề về khoa học và công nghệ cũng là nội dung rất quan trọng hiện nay, vì vậy các luật đặt ra trong đợt họp này đã thảo luận rất nhiều về khoa học công nghệ (luật công nghiệp công nghệ số; Luật tiêu chuẩn và quy chuẩn kỹ thuật; Luật khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo…), đã nhanh chóng thể chế các chủ trương, đường lối của Đảng, nhiều quyết sách đã được đặt ra trong đợt 1, Kỳ họp thứ 9 này.

Cũng trong ngày cuối cùng của đợt 1, các đại biểu Quốc hội đã “bấm nút” thông qua Nghị quyết về thí điểm về một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển nhà ở xã hội. Với quyết sách này, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nhấn mạnh, việc ban hành Nghị quyết của Quốc hội là nhằm tháo gỡ vướng mắc, đơn giản hóa thủ tục để thu hút doanh nghiệp tham gia đầu tư vào lĩnh vực xây dựng nhà ở xã hội.

“Các chính sách đưa ra sẽ tạo động lực mạnh mẽ để đạt mục tiêu xây dựng 100.000 căn nhà ở xã hội trong năm 2025, tiến tới 1 triệu căn nhà ở xã hội đến năm 2030, góp phần bảo đảm an sinh xã hội, ổn định và phát triển kinh tế," Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh.

Bên cạnh những dự án luật đã được Quốc hội cho ý kiến, nhiều nội dung được Chính phủ đề xuất bổ sung vào chương trình đợt 1 nhằm kịp thời tháo gỡ vướng mắc, khơi thông điểm nghẽn và kiến tạo cho sự phát triển, nhất là trong các lĩnh vực đầu tư, tài chính, điều hành kinh tế vĩ mô.

Với sự chuẩn bị kỹ lưỡng, cẩn trọng, cho thấy tinh thần, trách nhiệm rất cao của các cơ quan liên quan, đặc biệt là vai trò của các cơ quan soạn thảo trong việc đề xuất những nội dung xuất phát từ thực tiễn, mang hơi thở cuộc sống.